Ik begeleid jaarlijks meer dan 100 teams bij Schaapfulness. Ieder team is uniek in haar samenstelling en dynamiek, maar… het valt me ook op dat er wel degelijk subgroepen bestaan met telkens terugkerende uitdagingen en aanpak. Daarom in deze blog de drie team types die ik vaak voorbij zie komen.
1. DE WAARZEGGERS
Kracht: het leuke van de waarzeggers is dat ze vaak enorm veel expertise hebben. Ze zijn ook gewend om die met elkaar te delen. Voordat ze ook maar 1 stap richting de schapen hebben gezet worden de koppen al enthousiast bij elkaar gestoken en wordt alle expertise op tafel gelegd. Er heerst een sfeer alsof ‘de kluis gekraakt’ moet worden of de puzzel opgelost. Met hun gecombineerde intelligentie moet het toch mogelijk zijn om (liefst) in één keer de winnende strategie uit te denken die ze vervolgens alleen nog maar uit hoeven te voeren.
Valkuil: deze aanpak is weinig ‘Mindful’ in die zin dat er niet geleerd wordt vanuit de ervaring. De strategie is gebaseerd op aannames over hoe een ‘gemiddeld’ schaap in hypothetische situaties waarschijnlijk zal reageren. Omdat de waarzeggers veel tijd in hun overleg hebben gestoken blijft er heel weinig tijd over voor het daadwerkelijke experiment. Het ‘toetsen’ van de hypothese aan de werkelijkheid. In de ervaring van het huidige moment komt heel veel nieuwe informatie naar voren. Zoals bijvoorbeeld de manier waarop je lijf reageert in interactie met de schapen of met elkaar. In het strategisch overleg wordt vooral het brein aangesproken. Op die manier wordt een groot stuk wijsheid en intuïtie al niet geïmplementeerd in de werkwijze.
Omgang met stress: vaak ontstaan stressvolle situaties niet eens bij dit type teams. Wanneer de stress zich aan dient, omdat de dingen bijvoorbeeld niet gaan zoals ze hadden verwacht, dan haken de waarzeggers meestal meteen af. Ze keren direct terug naar de tekentafel want de strategie had kennelijk zwakke plek. Ze formuleren direct een nieuwe strategie, meestal met opnieuw enorm veel intelligentie en creativiteit, helaas echter niet gebaseerd op hun ervaring maar op nieuwe hypotheses en aannames over ‘waar dieren in het algemeen belang aan hechten’ of ‘hoe snel een schaap in theorie zou kunnen lopen’.
Behoefte: dit team heeft er belang bij om ‘contact te maken met de ervaring’. Wanneer de teamleden van moment tot moment stil gaan staan bij wat ze ervaren dan komt er een nieuwe laag van inzicht vrij. Een ervaring kan bijvoorbeeld frustratie zijn of plezier of behoefte aan sturing. Wanneer teamleden ook nog de stap zetten om de ervaring, in het huidige moment, met elkaar uit te wisselen dan kan alle waarde van intuïtie en lichaamstaal benut worden. Zo gaat het team soepel meebewegen met wat zich ook maar aan dient op hun pad met de schapen.
2. DE (NIET LULLEN MAAR) DOENERS
Kracht: de doeners zijn vrolijk en enthousiast. Ze hebben ‘gezelligheid’ vaak hoog in het vaandel staan en daar wordt ook flink in geïnvesteerd. Bij de schapen gaat het team meteen aan de slag. Ze ‘verspillen’ geen tijd aan strategie of inventarisatie. Op die manier doen ze direct waardevolle ervaringen op. Zowel met de schapen en hun reactie als met elkaar. In 5 minuten hebben ze de schapen al op 10 verschillende manieren benaderd. Allemaal mini experimentjes die natuurlijk veel inzicht kunnen opleveren. Maar gebruiken de doeners deze inzichten ook?
Valkuil: helaas worden de inzichten uit de ervaring meestal niet geëvalueerd of besproken. Als de ene poging faalt dan proberen ze direct de volgende. Op die manier worden inzichten niet afgestemd en zit er geen progressie in de strategie. Een bijkomend probleem is dat veel doeners individuele initiatieven ontplooien. Zo wordt de aanpak nooit echt collectief en is er ook nooit echt sprake van ‘teamwork’. En teamwork is nu juist de enige manier waarop je een clubje schaapjes door een hindernis kunt sturen! Zo begint het enthousiasme van de doeners vaak om te slaan in frustratie. Voornamelijk omdat de doener blijft doen en zo keer op keer in dezelfde ‘valkuil’ stapt.
Omgang met stress: dit type team heeft een hoge mate van ‘reactiviteit’ zoals we dat in de Mindfulness noemen. De doeners hebben veel ideeën en (zoals gezegd) enthousiasme. Ze zijn gevoelig voor ‘triggers’. Kortom een idee wordt direct in de praktijk gebracht zonder eerst alternatieven te overwegen of bespreken. De teamleden worden niet alleen meegevoerd door elkaars ideeën, maar ook door de reactie van de schapen. Zodra een schaap er vandoor gaat of in de stress schiet ontstaat er ook in het team een soort flipperkast van ideeën en initiatieven waarmee ze hierop reageren. Resultaat is vaak een wat uitbundige, zij het vrolijke, chaos.
Behoefte: de doeners hebben behoefte aan vertraging en verbinding. Door te leren om niet direct mee te gaan in iedere impuls of stress reactie ontstaat er meer beschouwend vermogen en ruimte om contact met elkaar te maken. De verschillende expertise in het team wordt complementair en er wordt samen gebouwd aan het stap voor stap formuleren van de ‘juiste’ strategie.
3. DE PERFECTIONISTEN
Kracht: het leuke van de perfectionisten is dat ze hun taak enorm serieus nemen. Je hebt hun volle commitment aan de taak maar ook aan de samenwerking. Meestal maken ze op slimme wijze gebruik van alle verschillende talenten en expertises binnen het team. Ze lijken een mooie combinatie te hebben gevonden van doen en evalueren van de ervaring, maar… omdat ze niet mogen falen van zichzelf is er weinig ruimte voor experiment en daardoor ook vaak weinig ruimte voor plezier!
Valkuil: de grootste valkuil van de perfectionisten is dat ze niet in het moment willen bijsturen. Ze leren wel van hun ervaringen, overleggen en passen hun strategie aan, maar in het proces moet de ervaring zich volledig voegen naar het onderzoek dat ze plegen. HET MAG NAMELIJK NIET MISLUKKEN! Als het wel ‘mislukt’ dan wordt er een aangepaste versie van de strategie geopperd. Zo ontwikkelen ze heel mooi hun eigen leercurve, maar zonder dat ze ooit echt ‘succes’ hebben omdat er altijd wel een onderdeel is dat ‘mislukt’ zoals een schaap dat er vandoor gaat of een hindernis die gemist wordt. Er is zogezegd geen ‘ruimte voor experiment’ en daarmee ook weinig dankbaarheid voor het falen en alle inzichten die dat oplevert.
Omgang met stress: de perfectionistische team zijn enorm stress bestendig. Zo lijkt het althans aan de buitenkant. Ze zijn krachtig en hebben de focus om door te blijven gaan onder hoge druk. Die kracht en focus wordt ook weer gevoed door de stress die ze een steeds grotere tunnelvisie op het doel bezorgd. Soms levert dat in de vorm succes op, de schapen blijven netjes bij elkaar, de hindernissen worden gelopen, maar het gaat vaak ten koste van het plezier en de ontspanning in het team. Op lange termijn betalen ze hier de prijs voor in de vorm van overspannenheid of onderlinge conflicten.
Behoefte: teamleden zijn gebaat bij waardering voor het proces. Als er één grote wijsheid in de Mindfulness is dan is het wel: “minder focus op je doel zorgt er juist voor dat je je doel vaak eerder behaalt”. Of zoals de grote zen meester Shunryu Suzuki het omschreef: “the best way to controll your sheep is to give them a large meadow”. Oftewel maak ruimte voor het experiment. Als men waardering ontwikkelt voor het onderzoek en plezier krijgt in het falen dan ontstaan er veel nieuwe inzichten, ruimte voor ontspanning en verbinding.
IN WAT VOOR TEAM ZIT JIJ?
Dit waren slechts een aantal beschouwingen van verschillende type teams en hun uitdagingen. Ik heb bewust gekozen om hun dynamiek tussen de schapen te beschrijven omdat daar mijn ervaring en expertise zich bevindt. Heel vaak benoemen deze teams tijdens hun sessie echter hoe herkenbaar ze die dynamiek vinden. Op de werkvloer vindt dan een vergelijkbaar proces plaats, maar daar is die nog omlijst door veel andere informatie. Targets die gehaald moeten worden, persoonlijke ambities of zorgen. Dat is het mooie van mijn werk met de schapen. Op het weiland worden die processen heel mooi ‘uitgekleed’ tot hun basis zodat er over gesproken kan worden.
En nu is mijn vraag aan jou natuurlijk…: in wat voor team zit jij? Herken je de dynamiek die ik heb omschreven? Of hebben jullie juist weer hele andere uitdagingen?
Ik heet je van harte welkom om jullie unieke dynamiek tussen de schapen te komen ervaren en onderzoeken.
Herder Daniel.
