Schaapfulness is partner van Vitaal Bedrijf. Onderstaande blog is een interview dat herder Daniel gaf aan Vitaal Bedrijf in het kader van vitaliteit op de werkvloer. Wat kunnen schapen ons daarover leren?
‘Ik geloof pertinent niet in dwang om medewerkers in beweging te krijgen’
Schapen leven in het moment, blijven niet hangen in stress en zijn enorm goede teamspelers. “Wij mensen kunnen nog heel wat van ze leren”, zegt schaapherder én mindfulnesstrainer Daniel Versteegh, die sinds een paar jaar ‘schaapfulness-trainingen’ geeft op de Utrechtse Heuvelrug. Samen met zijn eigen schaapskudde en zijn bordercollies Mats en Lilly leert hij voornamelijk zakelijke gezelschappen om te gaan met stress, effectief samen te werken en goed te communiceren.
Hij was ooit muzikant, maar na een burn-out zo’n tien jaar geleden besloot Versteegh het roer om te gooien. Hij ging aan de slag als vrijwillig schaapherder en volgde een opleiding mindfulness. In coronatijd begon hij - eigenlijk uit nood geboren - die twee beroepen met elkaar te combineren. “Je mocht toen helemaal niks, alleen een beetje mediteren tussen de schapen. Ik ben schaapfulness-sessies gaan geven en dat bleek een gat in de markt te zijn. Alle huidige programma’s die ik bied, zoals teambuilding, teamcoaching en mindful leiderschap, zijn eigenlijk uit dat zaadje ontsprongen.”
Even stilstaan
Versteegh richt zich als partner van Vitaal Bedrijf voornamelijk op het mentale aspect van vitaliteit. Een onderwerp dat volgens hem nog te veel wordt onderbelicht als het gaat om vitaliteit op de werkvloer. “Het valt mij op dat de nadruk vaak ligt op bewegen en gezond eten. Dat is behapbaar, meetbaar en zichtbaar, maar mentaal kun je ook makkelijk dingen veranderen. Zo bouw ik altijd een momentje van rust in aan het begin en het einde van mijn trainingen en dat kun je heel simpel vertalen naar vergaderingen. Even stilstaan bij hoe iedereen erbij zit, zowel mentaal als fysiek. Of een momentje nemen om een succes te vieren. Dat soort dingen zijn prima in te vlechten in de planning. En zo kun je al een enorme stap zetten in vitaliteit.”
Als schaapsherder weet Versteegh als geen ander hoe je een kudde, oftewel een groep medewerkers, in beweging kunt krijgen. En dwang hoort daar wat hem betreft niet bij. “Ook geen zachte dwang. Ik geloof daar pertinent niet in. Druk zetten door tegen de schapen aan te duwen, levert alleen maar paniek op, met als gevolg dat ze alle kanten opvliegen. Het werkt veel beter als je je openstelt voor de signalen en behoeftes van het schaap. Doe dat ook bij je medewerkers”, tipt hij. “Wat wil jij? Wanneer voel je je gestrest? Wanneer voel je je juist veilig en heb je zin om te gaan bewegen?”
“Als je schapen binnen een gecontroleerde omgeving de ruimte biedt in de richting waar je ze wilt hebben, zul je zien dat ze binnen de kortste keren ontspannen met je meelopen. Dat geldt ook voor mensen, dus je moet kaders stellen en daarbinnen de intrinsieke motivatie aanspreken. Als je naar de psychologie van de mens kijkt, zie je dat wij ook liever houvast hebben aan een kader, want totale vrijheid werkt vaak verlammend.”
Schaapfulness teambuilding
Harmonie in groep
Het gesprek over intrinsieke motivatie opent in de trainingen van Versteegh vaak het gesprek over wat iemand belangrijk vindt in zijn ontwikkeling, op het gebied van vitaliteit, maar ook in de samenwerking met collega’s. “Als mensen met elkaar samenwerken in een team, zijn er altijd contrasterende behoeften. Daar kun je over gaan steggelen, maar je kunt je ook openstellen voor de zienswijze van de ander. Zo krijg je al veel meer een teamgevoel.” Volgens Versteegh kunnen mensen ook daarin veel leren van schapen. “Schapen hebben een diep verlangen om samen te zijn en opereren altijd vanuit het belang van de kudde. Ze zijn daardoor heel goed in staat om de harmonie binnen een grote groep te bewaren.”
Schapen hebben ook een heel sterk vermogen om in het nu te leven, stelt Versteegh. Een voorbeeld: “Als schapen stress hebben, zullen ze dat laten zien. Ze gaan angstig op een kluitje staan en als ze de mogelijkheid krijgen, rennen ze van je weg. Waar mensen vaak nog uren in die stress blijven hangen, staan schapen vijf seconden later alweer ontspannen te grazen. Dat is heel mooi om te zien.” In zijn trainingen laat Versteegh zijn cursisten naar eigen zeggen op een “veilige manier” onderzoeken hoe zij in de dagelijkse praktijk met stress omgaan. Dat doet hij door stresssituaties te simuleren, te kijken naar hun reactieve patronen en te vragen naar wat zij nodig hebben om die stress los te kunnen laten.
Authentiek leiderschap
“De kern van mindfulness is niet ontspanning, zoals de meeste mensen denken, maar de ontwikkeling van opmerkzaamheid”, aldus Versteegh. “En die opmerkzaamheid heb je nodig om een goede leidinggevende te zijn. Hoe sensitiever je bent voor de signalen uit je omgeving - en dat kunnen ook non-verbale signalen zijn - hoe rijker je toolkit als leider wordt. Bordercollies zijn duizenden jaren gefokt en getraind om schapen te hoeden en te lezen. Zij staan volledig in hun kracht en dan zie je ook dat ze hun werk vrijwel moeiteloos kunnen doen. Als ik met mijn cursisten bij de schapen ben, zijn ze altijd weer overdonderd door dat prachtige schouwspel en het authentieke leiderschap van de hond.”
“Mindful-leiderschap is ook je kwetsbaarheid durven te benoemen”, benadrukt Versteegh. “Sta als leider open voor hulp. Zo kunnen ook talenten van anderen optimaal worden gebruikt in het team. Anders krijg je alleen maar een egocultuur, waarin er heel veel energie verloren gaat aan het beschermen van dat ego.” Heeft iedereen het in zich om een goede leider te zijn? “Dat denk ik niet. Het ligt ook een beetje aan de aard van het beestje of je dat kunt leren. Ook niet iedere hond is geschikt om schapen te hoeden.”
